Het zal niet vaak gebeuren dat het orgel op de omslag niet het instrument van de cd is. De orgelmuziek werd namelijk opgenomen in de Dom in Verden (Nedersaksen, Duitsland). Het orgel van de foto is dat van een synagoge in Roemenië, let op de vele Davidsterren. Orgels in synagogen zijn er kennelijk al langer dan je zou denken. Zo vermeldt het booklet een afbeelding uit 1494 waarop voor het eerst
… een synagogaal orgel te zien zou zijn. Het is echter pas vanaf 1869 dat de eerste joodse synode in Leipzig officiële status verleende aan het orgel. Deze cd laat horen hoe deze ontwikkeling zich heeft doorgezet. De meeste stukken onderscheiden zich nauwelijks van de toen dominante Duits-romantische stijl. Soms echter verraadt een melodie of intervalsprong de joodse signatuur. Twee stukken van het programma klonken voor het eerst tijdens een concert in de Grote Synagoge van Wiesbaden in het omineuze jaar 1934. Deze stukken zijn al weer wat moderner. Dat geldt vooral voor de dramatische Prelude van Max Wolf. Van Siegfried Würzburger klonk toen een Passacaglia en fuga over Kol Nidre, de beroemde melodie voor Jom Kipoer (Grote Verzoendag) die ook Max Bruch inspireerde. Würzburger overleed triest genoeg in 1942 aan uitputting in het getto van Lodz. Tenslotte een melancholisch Preludium uit 1963 van Heinrich Schalit voor Temple Emanu-El in New York. Schalit had de holocaust overleefd door bijtijds naar de Verenigde Staten te vluchten. Naast orgelwerken, gespeeld door Stephan Lutermann, horen we ook synagogale gezangen en volksliederen, gezongen door de cantor Assaf Levitin. (HJ)meer
