In april 1968 speelde soulzangeres Aretha Franklin haar enige twee concerten in Nederland. Na een concert in Het Rotterdamse De Doelen vertrok zij naar Amsterdam voor een nachtconcert in het Concertgebouw. Jaren later werden de filmopnames hiervan teruggevonden in de archieven van Beeld & Geluid. Het laat zien hoe de Queen of Soul het nog keurige jaren 60-publiek buiten zichzelf bacht.
Aretha Franklin – Chain Of Fools (live - 1968)
Het zijn typische zwart-wit beelden uit de Jaren 60, een keurig, nog in de calvinistische jaren 50 opgevoed publiek dat massaal in extase raakt en losgaat tijdens een popconcert. Ze worden aangestoken door de wilde jungleritmes en de seksuele lading die Elvis Presley of Mick Jagger meegeven aan hun zang en bewegingen. Ineens valt de beschaving weg: tieners gaan gillen als The Beatles met hun hoofden schudden of Elvis een suggestief heupgebaar maakt. Tijdens het roemruchte concert in 1964 van The Rolling Stones in het Kurhaus raakten de gemoederen zo verhit, dat het concert na een nummer moest worden gestaakt, op voorspraak van agenten en kleinburgerlijke suppoosten in confectiepakken die, net als de kranten de ontsporing van de jeugd met lede ogen bezagen.
The Rolling Stones – I Can’t Get No Satisfaction (Got Live If You Want It - 1966)
Ironisch genoeg opent Aretha Franklin haar nachtconcert in het Concertgebouw op 28 april 1968 met I Can’t Get No Satisfaction. We zijn vier jaar verder sinds het Kurhaus en het nachtpubliek is al wat volwassener. Toch werken de aanstekelijke soulbeat, de strakke blazerssectie en de gedreven performance van de Queen of Soul en haar koortje als een stier op een rode lap. Zitten is geen optie en het publiek dromt extatisch rond het podium, totdat daar weer die keurige suppoost is die iedereen maant om te gaan zitten, anders dreigt hij het concert stop te zetten. Morrend wordt aan zijn eisen voldaan en vervolgt Franklin, niet minder bevlogen haar concert.
Aretha Franklin – I Can Get No Satisfaction (live - 1968)
Franklin blijft opvallend rustig onder het tumult. De Amerikaanse soulzangeres is op dat moment 26 jaar en heeft al grote hits op haar naam staan met Respect en Chain Of Fools. Haar vader was dominee in een baptistenkerk in Detroit en hier deed zij haar eerst zangervaringen op. De extase en emotie van gospel en het aanstekelijk dansritme van rhythm & blues vormen de basiselementen van de soul waar Franklin een belangrijke exponent van wordt. De diva blijft tot haar overlijden in 2018 de verpersoonlijking van soul en wordt vereeuwigd in de biopic Respect (2021). Daarnaast is zij een voorvechter van zwarte gelijkheid en emancipatie en zingt zij in 2009 tijdens de inauguratie van Barak Obama. Ze wordt 76 jaar. Franklin heeft vliegangst en de uitgebreide Europese tournee die zij in 1968 onderneemt is meteen haar laatste.
Aretha Franklin – Respect
Het Concertgebouwconcert was wellicht niet meer dan een, met vergeelde krantenrecensies omlijste herinnering gebleven, als niet zo’n 30 jaar later de filmopnames van Bob Rooyens werden teruggevonden in de archieven van Beeld & Geluid. Beeldresearcher Hans van den Berg herinnert zich in een column voor de Top 2000 site zijn ontdekking: ‘Op een goede dag kwam ik iets tegen dat mijn nieuwsgierigheid opwekte, een korte beschrijving: Aretha Franklin in het Concertgebouw, 1968. (…) De film zag er niet uit, filmlassen die of op zijn kop of in de verkeerde volgorde waren geplakt. De plakbandlassen waren er slecht aan toe. Het geluid van de eerste 10 minuten ontbrak.’ Tegelijk wordt Van den Berg gegrepen door de beelden en maakt hij zijn vondst kenbaar. Een fragment wordt uitgezonden door Top 2000 a Go Go. Vervolgens wordt de film gerestaureerd en uitgebracht als de internationaal bejubelde dvd The Legendary Concertgebouw Concert 1968 (2010). Nu voor iedereen toegankelijk, is te zien en te horen dat het concert net zo opwindend was als in de overlevering beweerd werd. Geen keurige suppoost die dit stomende soulconcert met Franklin in bezielde topvorm kon tegenhouden.
Aretha Franklin – You Make Me Feel Like A Natural Woman
De live-tracks van Aretha Franklin zijn afkomstig van de cd Live In Cologne May '68 (2023) dat werd opgenomen tijdens dezelfde tournee.
MR
