Curiosa pop: Blauwe maandag

De Britse psycholoog Cliff Arnall bedenkt in 2005 een formule, waarin hij beschrijft dat mensen zich op de maandag van de laatste volle week in januari het meest weemoedig voelen. Componenten binnen deze formule zijn onder meer het weer, hoogte van het maandsalaris, motivatie en hoelang geleden het Kerst is geweest. Met de donkere dagen, vakanties nog ver in het vooruitzicht en goede voornemens die mogelijk al faliekant mislukt zijn, is deze Blauwe Maandag de meest deprimerende dag van het jaar. Vrij belachelijk en extreem achterhaald natuurlijk, maar wel een goede gelegenheid voor Muziekweb om te kijken welke artiesten een depressie of andere mentale ziekte als uitgangspunt voor hun muziek namen. Dat depressie niet iets is waar mee te spotten valt, probeert deze editie van Curiosa pop te bewijzen.

Na haar debuut Lovetune For Vacuum (2009) ontwikkelde de Oostenrijkse Anja een serieuze depressie. Daarnaast overleed haar vader plotseling, wat er voor zorgde dat haar tweede plaat Narrow (2012) nog donkerder klinkt dat haar debuut. De dramatische opener Vater, met dreunende pianoklanken, schreef zij als tribuut aan haar vader. Het nummer Deathmental is een zwaar klinkend nummer met flarden industrial dat agressief aanvoelt, waarin Plaschg zingt over verval en rotting. Er ontstaat zo een claustrofobisch geheel waarin de Oostenrijkse haar beklemde gevoel blootlegt.

In 1998 scoort de Italiaanse groep Eiffel 65 een enorme hit met Blue (Da Ba Dee), een eurodancenummer met een vrolijk stuiterende beat. Het refrein zorgt er met zijn makkelijk meezingbare tekst voor dat dit een instant partynummer wordt. De tekst gaat over een blauw ventje dat in een wereld leeft waar alles een blauwe kleur heeft. Als je weet dat blauw (‘feeling blue’) wordt geassocieerd met depressie, krijgt de tekst ineens een andere betekenis. De protagonist ziet namelijk alles door een blauwgekleurde bril. Hij kijkt door blauwe ramen naar buiten. Zelfs zijn vriendin is blauw. Uit het lied blijkt ook dat hij niemand heeft om naar te luisteren en zo krijgt dit lied een erg zielige ondertoon.

De precieze betekenis achter het nummer Hurt van Nine Inch Nails is niet helemaal helder. Als je de tekst bekijkt, lijkt het over zelfdestructie en drugsgebruik te gaan. Trent Reznor putte – zoals bij veel van zijn andere nummers – inspiratie uit zijn eigen leven. Hij kampte jarenlang met depressies en drugsverslavingen en kon zijn opgekropte woede en verdriet kwijt in industrial muziek. Anderen zien de tekst meer als een afscheidsbrief van een getroebleerd persoon. Het nummer past in ieder geval helemaal binnen het concept op The Downward Spiral (1994), waarop de zelfdestructie van de mens centraal staat. In 2003 coverde Johnny Cash het nummer. Reznor was eerst sceptisch, maar na het zien van de videoclip (die werd geregisseerd door Mark Romanek, die ook clips voor Nine Inch Nails maakte) was hij diep ontroerd.

Diezelfde Mark Romanek maakt in 1997 een clip voor Fiona Apple’s Criminal, waarin zij halfnaakt te zien is. Een controverse is onvermijdelijk. Apple verklaarde dat het nummer gaat over schuldgevoelens voor het gebruiken van je seksualiteit. Het is een machtsspel tussen haar en een man. Slechts 18 jaar is Apple als haar debuut Tidal (1996) uitkomt, waar beladen nummers op staan. Zij verwerkt hier een traumatische jeugdervaring. Ten gevolge van een verkrachting op haar twaalfde, ontwikkelt zij een depressie en ervaart veel emotionele onrust. Het nummer Sullen Girl is haar manier om deze gevoelens te beschrijven. Het voorval laat haar als een leeg omhulsel achter, maar het schrijven van muziek geeft haar een vorm van rust.

We sluiten toch af met Blue Monday van New Order, hoewel dit nummer niets met depressie te maken heeft. De titel past natuurlijk wel perfect bij deze Curiosa pop. Het nummer werd geschreven omdat fans van de Britse band het jammer vonden dat ze nooit een toegift deden. Het nummer is een samenraapsel van andere nummers, wat de bandleden niet onder stoelen of banken steken. Our Love van Donna Summer was een grote inspiratiebron. Een deel van het arrangement werd gebaseerd op Dirty Talk van Klein + M.B.O, terwijl de synths overeenkomsten vertonen met You Make Me Feel (Mighty Reel) van Sylvester én Kraftwerks Uranium. Het nummer werd een dikke hit.

(JvQ)